Autoprezentacja: czym jest i jakie są zasady skutecznej autoprezentacji?

Spis treści:

1. Co to jest autoprezentacja?
2. Dlaczego autoprezentacja jest tak ważna?
3. Jak rozwijać umiejętności autoprezentacji?
4. Zasady skutecznej autoprezentacji
5. Na co zwracać uwagę w trakcie autoprezentacji i wystąpień publicznych?
6. Czego warto unikać w trakcie autoprezentacji?

Co to jest autoprezentacja? Definicja autoprezentacji

Zacznijmy od odpowiedzenia na pytanie co to jest autoprezentacja, czyli definicji autoprezentacji. Autoprezentacja (z ang. self-presentation) to w psychologii sposób, w jaki każdy człowiek poprzez komunikację werbalną (wypowiedzi, opis, dobór słów …) oraz komunikację niewerbalną (ubiór, sposób zachowania, gesty, ton głowu…) komunikuje na zewnątrz kim jest oraz za kogo chciałby być uważany. Jest to więc swego rodzaju własny opis siebie samego przedstawiony innym osobom.

Potocznie mówi się, że autoprezentacja to sztuka przedstawienia swojej osoby w korzystnym świetle, a także zestaw technik i narzędzi używanych do zaprezentowania siebie i swoich osiągnięć innym osobom. Autoprezentacji nie można utożsamiać z czystym opisem danej osoby, gdyż w autoprezentacji nadawca przekazu stara się ukierunkować odbiorcę poprzez prezentowanie informacji (z reguły korzystnych), które chce ujawnić odbiorcy.

Zatem odpowiedni dobór i sposób prezentacji informacji o sobie pozwala nadawcy zbudować swój własny wizerunek w oczach odbiorcy. Autoprezentacja pozwala więc w pewnym stopniu kontrolować jak będziemy postrzegani, a dzięki skupieniu na swoich mocnych stronach i zaletach zbudować wizerunek, który będzie zgodny z naszymi wartościami, charakterem oraz miejscem w społeczeństwie.

W autoprezentacji niezwykle ważne jest, aby nie prezentować fałszywych informacji o sobie, a także unikać przerysowywania wybranych cech, tak aby autoprezentacja nie zmieniła się w manipulację czy też kreowanie fałszywego wizerunku. Celem autoprezentacji nie powinno być wprowadzenie w błąd, ale zaprezentowanie swoich mocnych stron.

Chcesz nauczyć się skutecznej autoprezentacji?

Zobacz szkolenia i kursy z autoprezentacji

Dlaczego autoprezentacja jest tak ważna?

Z autoprezentacją mamy do czynienia niemalże każdego dnia. Spotykając rozmaite osoby dążymy do przedstawienia siebie w korzystnym świetle, zaprezentowania naszych umiejętności, osiągnięć i wiedzy, co pozwala nam wywoływać zainteresowanie swoją osobą i nawiązywać relacje. Z autoprezentacją mamy do czynienia w wielu sytuacjach w życiu zawodowym i prywatnym, w tym między innymi:

• autoprezentacja na rozmowie kwalifikacyjnej pozwala nam przedstawić potencjalnemu pracodawcy naszą wiedzę i doświadczenie w danym obszarze oraz zaprezentować siebie jako osobę, której zatrudnienie może przynieść korzyści dla pracodawcy dzięki wykorzystaniu tej wiedzy, umiejętności i doświadczenia w codziennej pracy,
• autoprezentacja podczas negocjacji i rozmów handlowych pozwala nam zbudować wizerunek profesjonalisty oferującego sprawdzone i skuteczne rozwiązania w danej branży, a dzięki temu pozwala zyskać zaufanie, które niezbędne jest do przekonania kontrahenta do zawarcia umowy handlowej,
• autoprezentacja w trakcie spotkań biznesowych pozwala nam skutecznie komunikować swoje doświadczenie i wiedzę, co przekłada się na możliwości wywierania wpływu na słuchaczy,
• autoprezentacja w trakcie wystąpień publicznych pozwala, w krótkim czasie zaprezentować swój dorobek w danej dziedzinie, a dzięki temu zyskać uwagę i zaangażowanie słuchaczy, które są niezbędne do udanego wystąpienia publicznego,
• wysokie umiejętności autoprezentacji są niezbędne również w pracy nauczyciela, aby skutecznie przeprowadzić autoprezentację przed komisją egzaminacyjną na nauczyciela mianowanego, a także wykorzystywać te umiejętności w codziennej pracy,
• autoprezentacja jest również niezwykle ważna w świecie naukowym, gdzie umiejętność przytoczenia dorobku naukowego, przedstawienia obszaru zainteresowań naukowych pozwala rozwijać karierę i nawiązywać cenne kontakty naukowe,
• autoprezentacja pełni istotną rolę również w pracy wszystkich osób reprezentujących przedsiębiorstwa i instytucje, odpowiedzialnych za kształtowanie ich wizerunku i wypowiadanie się w ich imieniu, a więc wszystkich rzeczników prasowych, specjalistów ds. kontaktów z mediami oraz pracowników działów Public Relations, którzy poprzez wysokiej jakości autoprezentację mogą wpływać na skuteczność przekazu,
• umiejętność poprawnej autoprezentacji możemy również wykorzystać w życiu towarzyskim, aby zyskać zainteresowanie i uznanie czy to w trakcie obiadu, przyjęcia, a nawet randki.

Jak rozwijać umiejętności autoprezentacji?

Dobrą wiadomością dla wszystkich osób zainteresowanych podniesieniem swoich umiejętności z zakresu autoprezentacji jest fakt, że autoprezentacja jest umiejętnością nabytą. Oznacza to, że możemy ją doskonalić i rozwijać bez względu na początkowy poziom tych umiejętności.

Autoprezentację możemy rozwijać na wiele sposobów. Popularne to między innymi:

• Szkolenia i kursy z autoprezentacji, kursy i szkolenia z wystąpień publicznych – organizowane zarówno w formule stacjonarnej, jak i online przez profesjonalne firmy szkoleniowe. Często tego typu szkolenia prowadzone są przez osobistości publiczne, w tym prezenterów telewizyjnych czy radiowych, którzy łączą wiedzę o prowadzeniu wystąpień publicznych i technikach autoprezentacji z charyzmą i bogatym doświadczeniem zawodowym.
• Ćwiczenia z lustrem oraz kamerą pozwalające prześledzić własne schematy komunikacji werbalnej i niewerbalnej, a następnie skupić się na wyeliminowaniu błędów w autoprezentacji i wzmocnieniu mocnych stron w sztuce przedstawiania swojej osoby w korzystnym świetle.
• Wystąpienia przed ograniczonym audytorium, które dobrze znamy i które nie będzie wzbudzało w nas nadmiernego stresu. Pozwoli to przećwiczyć rozmaite techniki autoprezentacji i zebrać informację zwrotną, pozwalającą na wychwycenie błędów.
• Czytanie literatury profesjonalnej zawierającej opis zasad prowadzenia skutecznej autoprezentacji oraz przedstawiającej najczęściej popełniane błędy w autoprezentacji i wystąpieniach publicznych.

Zasady skutecznej autoprezentacji

1. Przygotuj się do wystąpienia i autoprezentacji - sccąc skutecznie i w korzystnym świetle zaprezentować siebie i swoje osiągnięcia należy zacząć od przygotowania się i przeanalizowania swoich mocnych i słabych stron. Warto zastanowić się jakie swoje cechy chcemy wyeksponować. Niezwykle ważne jest jednak również poznanie swoich odbiorców, tego kim są, czym się interesują, jakie fakty z naszego życia mogą okazać się dla odbiorców interesujące.
2. Zadbaj nie tylko o to co powiesz, ale też jak - warto zdawać sobie sprawę, że komunikacja werbalna, czyli to co mówimy to nieznaczna część komunikatu jaki wysyłamy do odbiorcy. Równie ważne jest to jak mówimy, jakie jest tempo naszej wypowiedzi, tembr głosu itp. Zadbaj, aby styl twojej wypowiedzi był dostosowany do odbiorców i okazji – inne oczekiwania będą mieli uczestnicy konferencji biznesowej w trakcie wykładu, a jeszcze inne w trakcie wieczornego bankietu czy kolacji.
3. Zatroszcz się o wygląd oraz adekwatne zachowanie - jeden obraz potrafi powiedzieć więcej niż tysiąc słów. Ta reguła sprawdza się również w trakcie autoprezentacji i wystąpień publicznych. Na sztukę prezentacji składa się więc również nasz ubiór oraz zachowanie: dobrze gdy jest ono adekwatne do sytuacji i przekazywanych komunikatów, ale też naturalne, niewymuszone i nie wprowadzające niepotrzebnych barier poprzez zbyt dużą powagę lub na odwrót – lekki, żartobliwy styl w przekazywaniu poważnych komunikatów może służyć do ożywienia wypowiedzi raz na jakiś czas, ale nie może jej zdominować. Schludny, staranny strój, zadbana fryzura, ale też neutralne tło, to podstawy udanego wystąpienia.
4. Bądź sobą - pamiętaj, że autoprezentacja ma za zadanie przedstawić twoje mocne strony i zwrócić uwagę na dobre cechy, ale nie może wprowadzać w błąd czy manipulować. Bądź sobą i nie udawaj kogoś kim nie jesteś. Odbiorcy dużo lepiej docenią osobę szczerą, pozostającą w zgodzie ze swoją naturą niż kogoś kto próbuje manipulować odbiorcami. Wszelki fałsz zostanie szybko odkryty.
5. Pozwól odbiorcom mieć inne zdanie - w każdym audytorium znajdą się osoby, które będą próbowały kwestionować to co mówisz i w jaki sposób chcesz się zaprezentować. Nie walcz z przekonaniami innych osób, pozwól odbiorcom mieć swoje zdanie i okazuj szacunek dla wyrażanych opinii. Jednocześnie zachowaj własne zdanie i nie ulegaj nadmiernemu konformizmowi. Powoli Ci to zjednać znaczącą większość odbiorców i poczuć się pewnie.

Na co zwracać uwagę w trakcie autoprezentacji i wystąpień publicznych?

Zastanawiasz się co jest najważniejsze w trakcie autoprezentacji?

Komunikacja pozawerbalna – modulacja głosu i intonacja poszczególnych części wypowiedzi, np. poprzez zawieszenie głosu, a także tempo mówienia, tembr i barwa głosu to niezwykle ważne elementy autoprezentacji.

Proksemika, czyli aranżacja przestrzeni i jej wpływ na autoprezentację. To jak daleko bądź blisko będziesz od odbiorców będzie wpływało na to jak jaki będzie twój odbiór. Skrócenie dystansu pozwala nawiązać bliższy kontakt, ale w trakcie wystąpień publicznych warto zachować dystans publiczny czy społeczny. Dystans osobisty i intymny powinny być zarezerwowane do odpowiednich okazji.

Mowa ciała - informacje wysyłane przez gesty, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy i spojrzenie, zmianę postawy czy dotyk stanowią bardzo ważny element autoprezentacji. Warto wykorzystywać je świadomie.

Czego warto unikać w trakcie autoprezentacji?

Nie da się wymienić wszystkich elementów, których należy unikać, zwłaszcza że każdej sytuacji dotyczy trochę inny katalog błędów komunikacyjnych, jednakże najczęściej pojawiające się błędy w trakcie autoprezentacji to między innymi:

• zbyt częstego dotykania twarzy – co może uchodzić za oznakę zdenerwowania,
• zasłaniania ust dłonią podczas mówienia – może świadczyć o nieszczerości, ale przede wszystkim utrudnia odbiorcy zrozumienie tego co mówimy,
• brak podtrzymywania kontaktu wzrokowego – nie pozwala na nawiązanie relacji, jak również na śledzenie reakcji słuchaczy,
• obojętny wyraz twarzy – warto okazywać nasze zaangażowanie i pasję, które łatwo przeniosą się na odbiorcę,
• zamknięta pozycja ciała – zachowania takie jak skrzyżowanie rąk czy kurczowe ściskanie długopisu w ręku zdradzają naszą niepewność,
• wiercenie się na krześle, poprawianie kołnierzyka czy dotykanie twarzy, drapanie się i inne tego typu zachowania pokazują że nie czujemy się pewnie, a także odciągają uwagę słuchaczy od tego co mówimy.